Het was zo’n mooi koppel, Yan en Jolanthe. Yan uit Volendam en Jolanthe ergens anders vandaan. Jong, verliefd en samenwonend. We hebben er twee-en-een-half jaar van kunnen genieten in foto’s en filmpjes op net en web. Maar vorige week kwam er plotseling een eind aan het sprookje. Yan & Jolanthe was niet meer. Nou, plotseling is wat te veel gezegd. Yan had zijn oog al een tijdje op een ander laten vallen, en Jolanthe flirte onzachtzinnig met Wesley Sneijder. Dit nieuws domineerde de media meer dan de crisis, de Mexicaanse griep of de berechting van Joyanda. Gaan we nog steeds naar de haaien? Claimt een virus de wereldmacht? Mogen we eindelijk weer eens een ouderwetse heksenverbranding aanschouwen? Geen idee. Maar Balkende heeft het 06-nummer van Yan en Wouter Bos kent de scoringsdrift van Wesley Sneijder. Zoveel is zeker.
Filosoof Rob Wijnberg wijdde zijn column in NRC Next aan deze gekte. Als dit het is wat onder het volk leeft, dan is Wijnberg naar eigen zeggen straks de eerste die zijn paspoort inlevert en op zoek gaat naar een ander volk. “RTL, SBS, de Volkskrant, het NOS Journaal: allemaal doken ze op het nieuws als vliegen op een koeienvlaai.” Allemaal vanuit hun journalistieke missie om feiten te verzamelen over recente gebeurtenissen van algemeen belang. Ja, zo verzucht Wijnberg, kennelijk is geneuzel over Yan en Jolanthe wat het volk wil.
En kennelijk wil Wijnberg laten zien dat hij daar niet bij hoort. Nee, Rob hoort bij de meta-roddelaars. “Heb je al gehoord waar de kranten en leden van het kabinet het over hadden? Yan en Jolanthe! Belachelijk, hè?!” Ons soort mensen verlustigt zich niet aan het lief en leed van TV-sterretjes. Ons soort mensen kijkt niet om naar stuntelende Toppers en andere Boulevard types. Intellectueel Nederland leest en denkt na over zaken van Europees-, wetenschappelijk- en wereldbelang. Sterrenstelsels in plaats van sterrenstelletjes. Wij filosofen weten wat het gepeupel wil, en dat is precies wat wij niet willen.
Bezie de kudde die aan je voorbijgraast: zij weet niet wat gisteren, wat vandaag is, ze dartelt rond, vreet, rust verteert, dartelt verder, en zo van de ochtend tot de avond, dag aan dag, in haar lust en onlust kort aangelijnd aan de pin van het ogenblik…*
Hoe kan iemand nu trots zijn op dit Nederland, het grootste weiland ter wereld, met zo ongeveer de hoogste kuddedichtheid? Laten we onze paspoorten inleveren en op zoek gaan naar een andere kudde. Of, nog beter, laten we aan gene zijde van iedere kudde blijven. Want het is om gek van te worden. De kudde die Wijnberg beziet mag nog stemmen ook. Wat heeft meer invloed op de verhoudingen in de Tweede Kamer na de volgende verkiezingen, de woorden van Yan en Albert Verlinde of een filosofische essay in een kwaliteitskrant?
De analyse van Wijnberg is te verveeld en te gemakkelijk, zoals de analyse van de roddelpers al sinds de jaren 1980 te gemakkelijk is. De vraag is niet hoe snel de elite haar paspoort moet inleveren, de vraag is waarom miljoenen mensen, waaronder heel veel slimme, intelligente en briljante intellectuelen, beroerd worden door Yan en Jolanthe. Nederland is een geweldig denkland, met overal bibliotheken, lezingen, cursussen, discussiegroepen, filosofie- en wetenschapscafés en symposia. Voor wie wil is in een stad als Groningen elke dag wel ergens intellectuele diepgang te halen. Een mediahype rond een gebroken liefdesrelatie brengt hier geen verandering in. Of misschien is een mediahype rond Yan en Jolanthe juist de ultieme motor achter ons Nederlandse denkklimaat.
Niet iedereen wil zich verdiepen in politiek, kunst en wetenschap. Dat is geen morele uitspraak, maar een feit. De een wil zich op een andere manier bij Nederland betrokken voelen dan de ander. De een windt zich op over Yan en Jolanthe, de ander over Jan Peter en de Dalai Lama. Zoals Darwin ons heeft geleerd, heeft dat te maken met de onvermijdelijk ongelijke verdeling van intellect, interesses en aandrang tot diepgang. En die verrukkelijke spreiding van intellectuele hoogwerkers tot kneuterige grazers is voor ons soort mensen nu juist de reden om het Nederlandse paspoort te koesteren.
* De openingszin van Over nut en nadeel van geschiedenis voor het leven, van Friedrich Nietzsche
Comments