Corona is het nieuwe Nederlands elftal. Zeventien-en-een-half miljoen Nederlanders hebben er een uitgesproken mening over, terwijl slechts een handjevol er werkelijk verstand van heeft. Mensen die doorgaans bacteriën, virussen en prionen niet uit elkaar kunnen houden, spreken hun onvrede uit over complexe beleidsbeslissingen, plaatsen berichten over de aanpak in het buitenland, of citeren zogenaamde deskundigen van wie ze slechts weten dat ze enkele titels voor hun naam hebben staan.
Gisteren vond er weer een vrolijke schranspartij voor gedachtelozen plaats. Bij een demonstratie op de Dam bevonden zich te veel mensen op te korte afstand van elkaar. Burgemeester Femke Halsema stond erbij en keek ernaar. Bij het zien van deze overduidelijke misstand ontplofte de kudde halfbakken specialisten: “Het is een schande!”, “Dit is een klap in het gezicht van de zorg!”, “…en in het gezicht van de horecaondernemers!”, “Dit is een ramp voor het tegengaan van de verspreiding van het virus”, “Halsema had nooit toestemming mogen geven!”, “Halsema had moeten ingrijpen!” en “Halsema moet aftreden.” Er verscheen een online petitie voor, en eentje tegen, het aftreden van Halsema. Sommigen vulden hun opmerkingen aan met slagen in de lucht over discriminatie, de verschillen tussen Nederland en de Verenigde Staten en ons slavernijverleden. Verreweg de meeste van deze zelfbenoemde experts hebben geen enkele bestuurlijke ervaring (hoogstens penningmeester bij de korfbalclub), nul verstand van infectieziekten (hoogstens slikken ze Nislyeen in de winter) en geen idee wat discriminatie inhoudt (hoogstens zijn ze tegen Zwarte Piet).
Deze schreeuwende overmoed wordt al jaren aangewakkerd door de mediageilheid van columnisten, die weer het gevolg is van de zoektocht naar goedkope kopij door kranten en online media. Zolang wetenschappers, filosofen, schrijvers, politici of televisiemakers schrijven over hun specialisme is er niet veel mis met een column. Het enige verschil met een journalistiek doortimmerd stuk is dan dat er in een column overduidelijk slechts één specialist aan het woord is, zonder hoor en wederhoor. Maar als columnisten schrijven over zaken waar ze niet voor gestudeerd hebben of te weinig ervaring mee hebben, dan is het verschil met een straatinterview hoogstens dat de zinnen beginnen met een hoofdletter, eindigen met een punt en weinig grammaticale fouten bevatten. Waarom plaatst het NRC Handelsblad de mening van Rosanne Hertzberger, specialist in melkzuurbacteriën, over de euthanasiepraktijk? Denkt iemand dat ik zit te wachten op de mening van Martin Appelo, specialist in narcisme, over de aanpak van de coronacrisis? Wat moet ik met de mening van schrijver en kapper Özcan Akyol over burgemeester Halsema?
Als ik morgen sportvissen als hobby oppak, dan weet ik dat het minstens zeven jaar duurt voor ik mij enigszins kan meten met specialisten die al hun halve leven vissen. Die eerste zeven jaar is het beter om mijn mening onder stoelen of banken te steken.
We schaffen dominees af, en lopen blindelings achter columnpredikers aan die verkondigen wat we met onze onderbuik aanvoelen. Onthoud dat als je ergens geen verstand van hebt, je ook niet weet wie de betrouwbare specialisten zijn. (Tip: de meeste columnisten zijn het niet!)
De filosoof Pyrrho van Elis verkondigde rond 300 voor Christus dat je over zo min mogelijk zaken een duidelijke mening moet hebben. Kijk de andere kant op als mensen vragen wat je visie is (adoxastoi). Laat je potlood liggen als je gevraagd wordt door te halen wat niet van toepassing is (aklineis). En haal hardnekkig je schouders op als mensen vragen wat je er echt van vindt (akradantoi). Kortom, schort je mening op zolang het kan. Dat is goed voor je eigen zielenrust en de zielenrust van degenen die je gebabbel moeten aanhoren.
Er zijn mensen die betaald worden om beslissingen te nemen, beleid te maken, te straffen en geld te verdelen. Zij kunnen hun mening niet opschorten. Maar jij kan dat wel. Uiteraard mag je nadenken, lezen en standpunten wegen. Maar dat wil niet zeggen dat je complexe vraagstukken goed doorziet, of dat je mening interessant is. Of, sterker geformuleerd, je begint pas specialist te worden op het moment dat je niet meer goed weet wat het beste standpunt is. Tot het zover is hoef je je niet al te zeer op te winden. Wandel een stukje in het Stroomdallandschap van de Drentse Aa. Lees een meeslepende roman in je tuin. Maak een gedicht voor je geliefde. Kook paella voor je ouders. Of, kijk een film met je kinderen.
Over een paar weken lees je wel in de krant of Halsema is afgetreden, of niet.
We kennen de ideeën van Pyrrho via zijn leerlingen, want uiteraard heeft hijzelf niets opgeschreven. Je moet er niet aan denken dat mensen je op je woorden vastpinnen.
Bij het lezen van de uitspraken van Pyrrho over oordelen moest ik meteen denken aan het boek 'De Zahir' van Paulo Coelho. Op blz. 80 schrijft hij over vergeven.
Twee citaten uit dit boek:
'De energie van de haat zal je op geen enkele manier baten; maar de energie van de vergeving, die zich uit door middel van liefde, zal je leven op een positieve manier kunnen veranderen.
...
Of precies het tegenovergestelde: de rol van de wreker, klaar om iemand die je gekwetst heeft nog erger te kwetsen. Vind je niet dat je op die manier je tijd aan het verspillen bent?' 'Ik vind het een menselijke reactie.' 'Inderdaad, menselijk. Maar niet verstandig, en niet billijk. Wees spaarzaam met…
Heerlijk Ronald. Wanneer mogen we je weer in Sneek (filosofisch café) verwachten met je scherpe humor?
Ik moedig ieder aan die dit leest, dit te proberen te oefenen. Ik lees betrokkenheid en een wens om oordelen en meningen voor jezelf te houden.