Ja, het was hard nodig wat Theo Maassen deed. En, nee, hij had het niet chiquer of subtieler moeten doen. Maassen deed waar hij goed in is, op de manier waar hij in uitblinkt. Hij leverde messcherpe kritiek op Playboy, Paay, plastische chirurgie én de VARA. Hij deed dat door de regels van het fatsoen te tarten, en waar nodig te overtreden. Het leverde een van de meest diepzinnige televisiemomenten op van het afgelopen jaar. Jammer genoeg dachten publiek en commentatoren er geheel anders over. Het publiek trachtte Paay de hemel in te klappen. Paul de Leeuw twitterde respect voor Paay. En de meeste commentatoren zagen hun kans schoon om Maassen een draai om de oren te geven. Publiek, Paul en commentatoren zaten er dus naast. Femke Halsema twitterde dat ze geen standpunt in wilde nemen. Ze zat er ook naast, want dat had ze wel moeten doen. Ze had moeten twitteren dat Maassen linkse opvattingen over fatsoen, schoonheid, het korset en sluikreclame op weergaloze wijze voor het voetlicht had gebracht.
Maassen begon vrij voorzichtig. Hij noemde Paay een “zielige aandachtsjunk” omdat ze bij Jenssen over haar ex-man, Adam Curry, had gezegd dat hij heimelijk een voorkeur had voor “chicks with dicks” (dat zijn fors geschapen mannen die als een beeldschone vrouw ogen). “Zoiets zeg je toch niet,” zei Maassen. En hij had gelijk. Waar haal je het onfatsoen vandaan om zoiets op TV zeggen, terwijl je een dochter van 19 hebt waarvan Adam de vader blijft? Natuurlijk, je mág het wel zeggen. Maar toch, ietsje intelligenter en een beetje beschaafder, en je laat dergelijk geblaat achterwege. Zielige aandachtsjunk is nog zacht uitgedrukt. “Ik heb graag dat mensen over me praten,” verzuchtte Paay.
Dokter Schoemacher vertelde deze week aan het weekblad Story over Paays afkeer van onvolkomenheden: “Naast een borstvergroting- en verkleining, MACS lift (milde facelift), botox-behandelingen, bovenooglidcorrectie, lipopvulling en opvulling van de lijntjes rondom de mond kreeg zij ook witte kronen over de tanden, een kincorrectie (‘die was iets te puntig’) én een liposuctie van billen en bovenbenen.”
Boeddhistische geschriften brengen de afkeer van onvolkomenheden in verband met het onvermogen te accepteren dat het leven nu eenmaal frustrerend is.* Maassen zei: “Iedereen wordt ouder, iedereen wordt lelijker en je verlept allemaal een beetje. En de kunst van het ouder worden is toch vooral dat je dat op een of andere manier accepteert en dat je wijzer wordt. Dat je een wijzer iemand wordt en dat je veel meer energie en tijd steekt in je binnenwereld in je gedachtewereld, dan in je buitenkant.” Had Maassen het eleganter kunnen verwoorden?
Als emancipatie begint bij het afwerpen van het korset, dan moet in de 21ste eeuw het verzet tegen plastische chirurgie centraal staan. Met deze laatste zin vat ik samen wat Sunny Bergman laat zien in haar documentaire Beperkt Houdbaar, en wat wordt verwoord in het manifest Sex moet weer haute couture worden:
“Benen zonder cellulitis, zonder zichtbare adertjes, pronte borsten, ronde maar toch strakke billen, zwoele lippen en een Playboypoes: vrouwen die er zo uitzien representeren niet de werkelijkheid en dus moeten we er niet massaal op willen lijken. Het is een schoonheidsideaal waaraan de gemiddelde vrouw simpelweg niet voldoet en het is een ongelukkig makende illusie. Helaas voelen veel meisjes, maar ook veel volwassen vrouwen, de druk om hun echte lichaam aan te passen aan onechte, gephotoshopte beelden. Wereldwijd durft maar twee procent van de vrouwen zichzelf mooi te noemen, blijkt uit onderzoek. Een bedroevend laag cijfer dat bewijst dat dit een existentieel probleem is voor vrouwen.”
Maassen tegen Paay: “Ik vind het zo’n slecht voorbeeld. Nu zijn er weer vrouwen van zestig die denken dat ze ook allemaal operaties moeten laten doen.”
Paay: “Wie zegt dat ik operaties heb gehad?”
Haar eigenste plastieker, Schoemacher, zegt dat, zoals u kon lezen.
Van Nieuwkerk tegen Paay: “Theo zegt iets wat natuurlijk ook veel mensen denken.”
Paay: “Nee, ik heb dit nog niet gehoord. ’t Is de eerste keer.”
Maassen: “Ja, omdat je met niemand praat.”
En omdat ze niet leest, geen documentaires kijkt, niemand verzoekt haar kritisch tegen het licht te houden, en maar één ding wil, bewonderende blikken. Zei Maassen al niet “zielige aandachtsjunk”?
Wellicht mogen we van de Playboy geen kritische houding verwachten, en van Paay al helemaal niet. Maar dan blijft nog de vraag waarom nota bene de VARA de Playboy alle ruimte geeft om prime time reclame te maken voor een verbouwde en gephotoshopte Paay. Als dit al mag van de reclamecodecommissie, is er dan bij deze publieke omroep niemand die zegt: “Het maakt niet uit hoeveel ze ons betalen, maar dit past niet bij de maatschappelijke rol die we altijd hebben verkozen”? Wat ik van Maassen in De Wereld Draait Door nog het meest bewonderde was zijn niet aflatende onwil om als reclamezuil te worden gebruikt. Keer op keer vroegen Van Nieuwkerk en Paay hem om positieve reacties op de foto’s. Maar Maassen weigerde mee te werken. Na tien minuten duw en trekwerk ten einde Maassen in het gareel te krijgen zei Van Nieuwkerk:
“Theo, de vraag van Patricia…”
Paay: “En wat vind je ervan? Kan ‘t?”
Maassen: “Een vriend van mij is necrofiel, en … eh … ik denk dat die het wel zal kunnen waarderen.”
Beledigend? Excuses? Kom nou! Dit was een terechte en halsstarrige weigering om misbruikt te worden voor reclame voor een fout doel.
Maassen is de meest filosofische cabaretier van het moment, maatschappelijk zeer betrokken, wars van conventies, die het jammer vindt dat Nelleke Noordervliet minder goed verkoopt dan de Playboy. Natuurlijk had Femke Halsema hier een mening over moeten hebben, net zoals iedere weldenkende Nederlander.